176. Νίκος Χαλίλης: Ένας Οξυώτης στα                       στρατόπεδα συγκέντρωσης των ναζί!

                       Ιστότοπος:ofigousiotis2.blogspot.com                                                              E-mail:giwrgospattas@gmail.com

   Είναι γνωστά στην Ιστορία τα εγκλήματα πολέμου και οι θηριωδίες που διέπραξαν οι χιτλερικές δυνάμεις των ναζί, κατά τη διάρκεια του Β' παγκοσμίου πολέμου, κυρίως μέσα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Σε κάποια από αυτά, οι κρατούμενοι πέθαιναν από ασιτία, βασανιστήρια, ασθένειες και καταναγκαστική εργασία που ξεπερνούσε κάθε φυσικό ανθρώπινο όριο, ενώ σε άλλα γίνονταν μαζικές εκτελέσεις σε θαλάμους αερίων και αποτεφρωτικούς κλιβάνους (κρεματόρια). Πολλοί από τους κρατούμενους, επίσης, χρησιμοποιήθηκαν ως πειραματόζωα, για δήθεν εξαγωγή επιστημονικών πορισμάτων, από τον αρχίατρο των ναζί Γιόζεφ Μένγκελε, υποβάλλοντάς τους σε ανήκουστα σωματικά και ψυχικά μαρτύρια. 

    Ανάμεσα στις χιλιάδες των κρατουμένων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ήταν και ένας Οξυώτης: Ο Νίκος Χαλίλης, από το συνοικισμό της Κούρας. Ήταν αγνοούμενος επί τρία ολόκληρα χρόνια κατά την περίοδο της Κατοχής, χωρίς κανείς να γνωρίζει το παραμικρό για την τύχη του. Φαντάζεστε, λοιπόν, την ευχάριστη έκπληξη της οικογένειάς του, όταν μετά από μία τριετία παρουσιάστηκε ξαφνικά μπροστά της. Ο Νίκος Χαλίλης συνελήφθη τον Ιούλιο του 1942, από ιταλικό απόσπασμα, μέσα στο ίδιο του το σπίτι. Ο λόγος της σύλληψής του ήταν ότι έφτασε στα αυτιά των Ιταλο-Γερμανών η πληροφορία ότι είχε στην κατοχή του όπλα. Οι Ιταλοί τον παρέδωσαν στους Γερμανούς στο Μουζάκι, οι οποίοι στη συνέχεια τον μετέφεραν στην Kommandatour (φρουραρχείο) στα Τρίκαλα, όπου παρέμεινε οχτώ μέρες, συνεχώς βασανιζόμενος. Εκεί τον βρήκε η γυναίκα του, όταν μετέπειτα πήγε για να παραδώσει τα όπλα στους Γερμανούς. Μόνο για μία βραδιά της επετράπη να επισκεφθεί τον άντρα της και να περιποιηθεί κάπως τις πληγές του που έφερε σε όλο του το σώμα. Την επομένη τον πήγαν στη Λάρισα, όπου πέρασε από δίκη και καταδικάστηκε σε θάνατο!

    Από τη Λάρισα, στη συνέχεια, τον μετέφεραν σε στρατόπεδο κρατουμένων στην Αθήνα, όπου παρέμεινε για ένα διάστημα, μαζί με κάποιον Γιάννη Κόκκαλη από την Πορτή. Κάποιο βράδυ, λέει, αποφάσισαν να δραπετεύσουν, αλλά τελικά έγιναν αντιληπτοί, τη στιγμή κατά την οποία ο Νίκος Χαλίλης βοηθούσε έναν παπά να περάσει κι εκείνος το συρματόπλεγμα. Κατά το εγχείρημά τους αυτό, μόνο ο Κόκκαλης κατάφερε να ξεφύγει.

    Τις επόμενες μέρες, προκειμένου να εξασφαλιστούν εργατικά χέρια, ο Χίτλερ έδωσε εντολή να μετατραπούν οι ποινές του θανάτου σε ισόβια δεσμά και ο Νίκος Χαλίλης μεταφέρθηκε σε ένα από τα μικρότερα στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Πολωνία - ο ίδιος δεν γνώριζε ακριβώς σε ποιο. Συμπεραίνουμε ότι ήταν σε ένα από τα στρατόπεδα που βρίσκονταν στο Μάιντεκ, στο Πλάζοφ, στο Στούτχοφ ή στη Βαρσοβία. Σ' αυτό το στρατόπεδο ο Νίκος έζησε επί τρία και πλέον χρόνια, χωρίς να βλέπει ούτε την ελάχιστη ελπίδα διαφυγής ή ότι ήταν δυνατό να επιζήσει. Οι κρατούμενοι ήταν στοιβαγμένοι πολλοί μαζί μέσα σε δωμάτια χωρίς παράθυρα και τους δίνανε για φαγητό μόνο μία πατάτα ψητή την ημέρα και μία μικρή φέτα ψωμί, αλμυρή κι αυτή. Όσοι απ' αυτούς είχαν δυνάμεις μέσα τους, τους πήγαιναν και δούλευαν δώδεκα ώρες την ημέρα σε εργοστάσιο παραγωγής πυρομαχικών. Μαζί μ' αυτούς και ο Νίκος Χαλίλης.

    Από τις 10.000 των κρατουμένων σ' αυτό το στρατόπεδο, όπως είπε ο Νίκος, κατάφεραν να επιζήσουν μόνο οι 2.000! Και τούτο με το εξής τέχνασμα: Όποιος πέθαινε δίπλα τους, τον σκέπαζαν με την κάπα του και όταν πήγαιναν για συσσίτιο ζητούσαν και έπαιρναν επιπλέον τη μερίδα του, λέγοντας στους Γερμανούς ότι ο...τάδε δεν μπορεί να σηκωθεί από αδυναμία ή αρρώστια. Μετά, όμως, από μερικές μέρες, όταν πλέον το πτώμα άρχιζε να μυρίζει, τότε τον παρέδιναν στους Γερμανούς και ακολουθούσαν την ίδια διαδικασία με άλλον πεθαμένο! Η ίδια η φρίκη δηλαδή προσωποποιημένη δίπλα τους και μέσα τους!

    Τελικά, μετά την ήττα του άξονα και τη λήξη του πολέμου, ο ρωσικός στρατός απελευθέρωσε όσους επέζησαν εκείνου του μαρτυρίου. Ο Νίκος Χαλίλης επέστρεψε στην Ελλάδα τον Οκτώβρη του 1945, έχοντας μαζί του ένα δεκαπεντάχρονο κορίτσι - κάποια Αννούλα από την Άρτα - που είχε συλληφθεί επίσης στην Ελλάδα και κρατούνταν στο τμήμα γυναικών του ίδιου στρατοπέδου. Ο λόγος της σύλληψής του ήταν ότι τα τέσσερα αδέρφια της έκαναν αντίσταση στα βουνά κατά των κατακτητών. Έτσι πίστευαν ότι τα αδέρφια της θα έτρεχαν να την απελευθερώσουν - οπότε θα είχαν την ευκαιρία να τους συλλάβουν - αλλά αυτό δεν έγινε ποτέ.  Με την επιστροφή του στην Ελλάδα, ο Νίκος, παίρνοντας κουράγιο από την οικογένειά του, κατάφερε να επουλώσει τις πληγές του παρελθόντος και να ζήσει κοντά της μία ήρεμη και δημιουργική ζωή. Παρά τις τόσες περιπέτειες και τα βασανιστήρια που υπέστη, ήταν πάντα ένας δραστήριος και ανοιχτόκαρδος άνθρωπος. Τα καλοκαίρια τον συναντούσες στις κορυφογραμμές της Καράβας, κοντά στα κοπάδια του, ενώ το χειμώνα κατέβαινε στα "χειμαδιά", όπως τότε ήταν συνήθειο. Πέθανε πλήρης ημερών, σε ηλικία 86 ετών, το 1999. Τις δύο τελευταίες δεκαετίες της ζωής του έκανε αγορές και έχτισε σπίτι στον Πύργο Ιθώμης, όπου σήμερα διαμένουν τα τρία από τα πέντε παιδιά του και τα εγγόνια του. 

    (Τις πληροφορίες για τη δραματική περιπέτεια του Νίκου Χαλίλη στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ναζί, μου τις έδωσε ο δευτερότοκος γιος του Χρήστος, ετών 81 σήμερα, που διαμένει στον Πύργο Ιθώμης. Όταν ο πατέρας του συνελήφθη από τους Γερμανούς, το 1942, ήταν μόλις έξι μηνών νεογέννητο)!