167. ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ:                                     

Το παιδί μας δεν θέλει να διαβάσει. Tι κάνουμε;

                            Ιστότοπος:ofigousiotis2.blogspot.com                                                         E-mail:giwrgospattas@gmail.com

   

   Ένας από τους βασικούς στόχους του σχολείου είναι το να μάθουμε το παιδί πώς να μαθαίνει, άρα, το διάβασμα είναι η βασική δραστηριότητα για να το πετύχουμε. Τι κάνουμε, όμως, όταν το παιδί μας αρνείται να διαβάσει από την Γ΄τάξη του δημοτικού; Οι υποχρεώσεις του παιδιού για διάβασμα στο σπίτι τότε αρχίζουν. Εξαρχής, ωστόσο, θα πρέπει να γίνει ένας διαχωρισμός μεταξύ του παιδιού που "Δεν θέλει να διαβάσει" και του παιδιού που έχει μαθησιακές δυσκολίες, του παιδιού, δηλαδή, εκείνου που προσπαθεί αλλά δεν τα καταφέρνει, γιατί δεν έχει δυνατότητες. Εδώ μιλάμε για έξυπνα παιδιά που αντιπαθούν το διάβασμα των σχολικών βιβλίων, γιατί τους λείπει το εσωτερικό κίνητρο. Ας δούμε ποιες μπορεί να είναι οι αιτίες που οδηγούν το παιδί σ' αυτή του την άρνηση: 

1. Είναι πιθανό να μη θέλει να διαβάσει, γιατί δεν του αρέσει ο τρόπος που γίνεται το μάθημα στο σχολείο. Με τα έξυπνα παιδιά, αυτό είναι πιθανό να συμβεί. Πιο κάτω, θα δούμε τι μπορούμε να κάνουμε σ' αυτή την περίπτωση, αφού για να παρέμβουμε στον τρόπο που ο δάσκαλος κάνει το μάθημά του δεν μας επιτρέπεται.            

2. Θα πρέπει να διερευνηθεί η σχέση του παιδιού με το δάσκαλο ή τη δασκάλα. Για το σκοπό αυτό, κάνουμε στο παιδί κάποιες σχετικές ερωτήσεις. Από τις απαντήσεις του, μπορούμε να βγάλουμε συμπεράσματα και να το ενθαρρύνουμε.

3. Είναι πιθανό το παιδί να κρατά μία αμυντική στάση, στην οποία το οδηγεί η αυτοαμφισβήτηση. Μπορεί, δηλαδή, το παιδί να έχει αμφιβολίες ότι είναι ικανό να διαβάζει και να μαθαίνει το μάθημά του. Στην αυτοαμφισβήτηση, μπορεί να οδηγηθεί αν δεν έχει δεχτεί μέχρι τότε αρκετούς επαίνους με τις δραστηριότητές του. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τις υπερβολές του επαίνου, που γίνεται χωρίς ιδιαίτερο λόγο. Ο έπαινος πρέπει να δίνεται, μόλις το παιδί πετυχαίνει κάτι ή λέει κάτι έξυπνο και σωστό. Στο έλλειμμα του επαίνου μπορεί να οδηγήσει και ο ίδιος ο χαρακτήρας του παιδιού, που δεν δίνει στους γονείς πολλές ευκαιρίες για έπαινο, καθώς δείχνει να ασχολείται αμέριμνο με τα παιχνίδια του. Ενδεχομένως, αυτή η αμεριμνησία και η ανεξαρτησία του να αποτελεί έναν παθητικό τρόπο απόσπασης της προσοχής των γονέων, κάτι που οι γονείς δεν το έχουν αντιληφθεί. Γενικά, το έλλειμμα του επαίνου - όπως και η υπερβολή του -  είναι δυνατό, με το ανασφαλές ψυχολογικό περιβάλλον που δημιουργεί στο παιδί, να μπλοκάρει τη μάθηση. 

4. Ενδεχομένως, το παιδί να επιδιώκει να παραμείνει ανεξάρτητο, όπως συνήθισε να λειτουργεί μέχρι τότε.

5. Ενδέχεται, τέλος, να μην ξέρει πώς να οργανώσει τη δραστηριότητα του διαβάσματος, οπότε η βοήθειά μας του είναι αναγκαία.

                                                            Τι δεν πρέπει να κάνουμε!  

1. Προκειμένου να αντιστρέψουμε την κατάσταση, δεν θα πρέπει επ' ουδενί να βάλουμε τις φωνές στο παιδί και να το πιέσουμε να διαβάσει. Τότε, ακόμα και να το αναγκάσουμε να διαβάσει, δεν θα του είναι παρά μία αγγαρεία. Σκοπός μας είναι να κάνουμε το διάβασμα ελκυστικό στο παιδί, καθώς είναι μία δραστηριότητα που θα κρατήσει μία ολόκληρη ζωή.

2. Ασφαλώς και δεν θα πρέπει να αρχίσουμε να χρησιμοποιούμε μειωτικούς χαρακτηρισμούς για το παιδί, όπως "Είσαι ανόητος", "μπουμπούνας", "τεμπέλης" κ.λ.π., γιατί τότε η κατάσταση θα γίνει ακόμα χειρότερη.                                    

3. Ποτέ δεν θα πρέπει να δείξουμε στο παιδί ότι αποσύρουμε την αγάπη μας, επειδή δεν θέλει να διαβάσει ή γιατί δεν είναι καλός μαθητής.                                       

4. Χρειάζεται προσοχή, ώστε να μη μεταφέρουμε στο παιδί το άγχος που μας διακατέχει.

5. Θα ήταν σοβαρό λάθος να αρχίσουμε να δωροδοκούμε το παιδί, τάζοντάς του δώρα και παιχνίδια, προκειμένου να διαβάζει το μάθημά του. Το διάβασμα πρέπει να γίνει μία ανιδιοτελής δραστηριότητα για το παιδί.

                                                            Τι πρέπει να κάνουμε! 

1. Βάζουμε ένα σταθερό πρόγραμμα διαβάσματος - συνήθως τα απογεύματα - σε συνεργασία με το παιδί. Για το σκοπό αυτό, το ρωτάμε πότε θέλει να ασχολείται με τα μαθήματά του (γράψιμο και διάβασμα). Λέμε στο παιδί ότι όλοι οι άνθρωποι, μικροί και μεγάλοι, βάζουν ένα πρόγραμμα για τις δουλειές τους. Η δουλειά των μαθητών είναι να γράφουν και να διαβάζουν. Αυτό δεν αλλάζει. Εκείνος που δεν εργάζεται, δεν πρέπει και να τρώει, μας είπε ο Απόστολος Παύλος! Έχεις κι εσύ τις δικές σου υποχρεώσεις, όπως όλοι οι μαθητές και όλοι οι άνθρωποι.

2. Οργανώνουμε καλά το περιβάλλον του παιδιού στο δωμάτιό του. Το τραπέζι, οι καρέκλες, τα τετράδια, τα βιβλία και όλα τα πράγματα στη θέση τους. Στο τέλος όλων των εργασιών μας, τακτοποιούμε και τα πράγματα του παιδιού στην τσάντα του. Πρέπει να μάθει να τα τακτοποιεί μόνο του, δηλαδή. Παίρνει στο σχολείο μόνο ό,τι του χρειάζεται για τα μαθήματα της ημέρας και δεν κουβαλάει μαζί του όλα τα τετράδια και τα βιβλία. Ας έχουμε υπόψη μας ότι η τάξη στα πράγματα, φέρνει ηρεμία και τάξη και στο μυαλό του παιδιού. 

3. Αρχίζουμε το διάβασμα. Ανοίγουμε το βιβλίο (π.χ. την Ιστορία) που θέλουμε να διαβάσουμε και στην αντίστοιχη σελίδα. Κοιτάζουμε πρώτα τις εικόνες του βιβλίου και το παιδί μας περιγράφει τι βλέπει. Στη συνέχεια, του λέμε να διαβάσει (σιωπηρά ή φωναχτά, όπως επιθυμεί) την πρώτη παράγραφο. Αφού τη διαβάσει, το ρωτάμε τι κατάλαβε. Αν δυσκολεύεται να μας πει, του κάνουμε εμείς μερικές ερωτήσεις. Με την παραμικρή προσπάθεια, επιβραβεύουμε το παιδί. Του λέμε "μπράβο!". Ακολούθως, κάνουμε το ίδιο με την επόμενη παράγραφο, τη μεθεπόμενη και ούτω καθεξής. Μετά από ένα σύντομο διάλειμμα, ξαναδιαβάζει ολόκληρο το μάθημα και προσπαθεί να μας πει τι μας λέει. Αν δυσκολεύεται, ακολουθούμε πάλι τη διαδικασία των ερωτήσεων. Το ίδιο κάνουμε και για όποιο άλλο μάθημα έχει να διαβάσει. Εννοείται ότι, μετά από μερικές μέρες, το παιδί θα πρέπει να συνηθίσει να διαβάζει μόνο του τα μαθήματά του. Εμείς πηγαίνουμε στο δωμάτιό του μόνο στην αρχή, που ξεκινάει το διάβασμά του, και στο τέλος που θα έχει τελειώσει, προκειμένου να κάνουμε έναν έλεγχο αν τα καταφέρνει μόνο του. Σταδιακά, στόχος μας θα πρέπει να είναι η σιωπηρή ενασχόληση του παιδιού με τα μαθήματά του και η πλήρης απεξάρτησή του από τη δική μας παρουσία στο δωμάτιό του.

4. Συζητάμε με το δάσκαλο του παιδιού το πρόβλημά μας και παίρνουμε τη γνώμη του, για το πώς χειριζόμαστε την κατάσταση. Ο έπαινος του δασκάλου, όταν το παιδί ανταποκρίνεται καλύτερα στα σχολικά του καθήκοντα, έχει βαρύνουσα σημασία.

5. Εφαρμόζουμε, κατά το δυνατόν, τη συναισθηματική αγωγή στο παιδί, κάνοντάς του διάφορες ερωτήσεις για το πώς περνά στο σχολείο με το δάσκαλο και τους συμμαθητές του (Βλ. σχετικά στην υπ' αριθ. 160 θεματική ενότητα αυτού του ιστότοπου).

6. Ευνόητο ότι η βοήθειά μας στο παιδί ξεκινά από την Α' τάξη, ώστε να ακολουθεί ένα πρόγραμμα στις σχολικές του υποχρεώσεις. Ένα συστηματικό πρόγραμμα εργασιών στο σπίτι, από τις μικρότερες τάξεις, θα έχει σίγουρα θετικό αντίκτυπο στο παιδί, όταν αυτό θα έχει περισσότερο διάβασμα στην Γ΄τάξη. Όλα εδώ γίνονται με προγραμματισμό, παρότρυνση και απόκτηση υγιών συνηθειών. Τρώγοντας, έρχεται και η όρεξη.