159. ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ:

  Το στρατόπεδο του Καραϊσκάκη στην Οξυά                                (Αρματολιάτικο)!

                     (οφειλόμενη απάντηση)

                               Iστότοπος:ofigusiotis2.blogspot.com                                                           E-mail:giwrgospattas@gmail.com

                                                                   "Ελευθέρου γαρ εστί τάληθή λέγειν" - Μένανδρος

   Δεν είναι θέμα προσωπικής εμμονής. Είναι θέμα ιστορικής αλήθειας, την οποία πρέπει να σεβόμαστε και να διαφυλάττουμε ως κόρη οφθαλμού. Και η ιστορική αλήθεια, στην εκδήλωση που διοργάνωσε ο Σύλλογος Απανταχού Οξυωτών Αθηνών στο κέντρο της Οξυάς, στις 14 Αυγούστου 2021 - για τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821 - αποσιωπήθηκε. Κατά τα άλλα, ήταν μία πολύ καλή και επιτυχής εκδήλωση.

   Ένας εκ των τριών ομιλητών στην εκδήλωση - ο Οξυώτης Γιάννης Γκέκας - μίλησε για το στρατόπεδο του Καραϊσκάκη στην Οξυά, αλλά δεν αναφέρθηκε ούτε μία φορά στην τοποθεσία όπου ο Καραϊσκάκης είχε το στρατόπεδό του. Δεν αναφέρθηκε, δηλαδή, καθόλου στο Αρματολιάτικο, κάτι που η ίδια η τοποθεσία το υποδεικνύει. Εκεί, το 1811, ο Καραϊσκάκης τοποθετήθηκε από τον Αλή - πασά επικεφαλής αρματολών, που φύλαγαν τα δερβένια, εκεί αργότερα είχε και το στρατόπεδό του. Τον Αύγουστο του 2011, στο Αρματολιάτικο έλαβε χώρα και σχετική εκδήλωση ιστορικής μνήμης, την οποία είχε διοργανώσει ο Δήμος Μουζακίου και η Τοπική Κοινότητα. Μία μόνο φράση ήταν αρκετή για να φανεί ότι σεβόμαστε την ιστορική αλήθεια και δεν την αποκρύπτουμε, αλλά δυστυχώς δεν συνέβη. Προτιμήθηκε η απόκρυψη που ισοδυναμεί με προσπάθεια διαγραφής της ιστορικής πραγματικότητας.                                                                                                                                                Δεν έχει να κάνει με τη φιλία - ή την εντοπιότητα - η ανάδειξη της ιστορικότητας ενός τόπου. Έχει να κάνει μόνο με το σεβασμό της ίδιας της Ιστορίας μας, τα γεγονότα της οποίας οφείλουμε να εξετάζουμε με αντικειμενική ματιά. Πόσω μάλλον όταν αυτή την περίοδο έχουμε υποβάλει στο Υπουργείο Πολιτισμού αίτημα - με πλήρη φάκελο - για την αναγνώριση του Αρματολιάτικου ως ιστορικού τόπου. Και ευλόγως αναρωτιέται κανείς: Αν εμείς οι ίδιοι αποσιωπούμε έναν ιστορικό μας τόπο, τότε τι περιμένουμε να κάνουν κάποιοι άλλοι που δεν έχουν καμία επαφή με την περιοχή; Η παράλειψη αυτή θεωρώ ότι ήταν έξω από το πλαίσιο που απαιτεί μία σοβαρή ιστορική έρευνα. Ειλικρινά, απορώ πώς ο Γιάννης δεν αναρωτήθηκε - δομώντας την ομιλία του - για την τοποθεσία της Οξυάς, όπου ο Καραϊσκάκης είχε το στρατόπεδό του!

                                  "Δεν βρέθηκαν γραπτά στοιχεία για την τοποθεσία"!

     Σε ερώτηση που υπέβαλα στην προαναφερθείσα εκδήλωση, της 14ης Αυγούστου, γιατί δεν έγινε καμία αναφορά στο Αρματολιάτικο, η απάντηση που πήρα ήταν ότι: "Δεν βρέθηκαν γραπτά στοιχεία για την τοποθεσία, παρά μόνο για την Οξυά"! Και, επειδή δεν βρέθηκαν γραπτά στοιχεία για την τοποθεσία, όπου βρισκόταν το στρατόπεδο, θα πρέπει εμείς να παραιτηθούμε από την προσπάθειά μας να την εντοπίσουμε; Aντιθέτως, μάλιστα: Οφείλουμε να το διερευνήσουμε. Αυτό αφορά εμάς τους ντόπιους και όχι κάποιους ιστορικούς από άλλα μέρη. Να, όμως, που εδώ εγείρεται και ένα άλλο θέμα: Πώς εξάγεται η ίδια η ιστορική αλήθεια. Αυτή - πρέπει να τονιστεί - δεν εξάγεται μόνο με γραπτά ντοκουμέντα. Εξάγεται και με λογικούς συσχετισμούς, μέσα από τα στοιχεία που υπάρχουν. Και, εν προκειμένω, εξηγούμαι τι εννοώ:                                                                                                                  Ο Νικόλαος Κασομούλης, για παράδειγμα, αναφέρει στα "Στρατιωτικά Ενθυμήματά" του για το στρατόπεδο του Καραϊσκάκη στην Οξυά, αλλά δεν αναφέρει πουθενά την τοποθεσία "Αρματολιάτικο". Πώς να την αναφέρει, όμως, όταν τότε ακόμα δεν υπήρχε η ονομασία αυτή; Ο λαός της Οξυάς - τότε Σιάμη - έδωσε την ονομασία "Αρματολιάτικο", μάλλον αργότερα, όταν οι αρματολοί είχαν ήδη εγκαταλείψει την περιοχή. Το ερώτημα, ωστόσο, για την τοποθεσία του στρατοπέδου παραμένει για τις επόμενες γενεές. Όσο κι αν ψάξει όμως κανείς, όσες έρευνες και να κάνει, πιο κατάλληλο μέρος για στρατόπεδο στην Οξυά δεν θα βρει από το Αρματολιάτικο. Άλλωστε, σε κανένα άλλο σημείο του χωριού δεν έχει διασωθεί ονομασία που να έχει κάποια σχέση με την ύπαρξη στρατοπέδου κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821. Τα τοπωνύμια διασώζουν πολλές φορές τα γεγονότα. Το Αρματολιάτικο συγκεντρώνει όλα εκείνα τα στοιχεία που απαιτεί ένα στρατόπεδο. Αυτά είναι τα εξής:  

1. Ο Καραϊσκάκης γνώριζε πολύ καλά την τοποθεσία, από τη θητεία του ως επικεφαλής αρματολών στο Αρματολιάτικο, όπως προανέφερα. Ήταν στρατηγική θέση. Στα χρόνια εκείνα ήταν "πέρασμα". Στη δυτική πλευρά του, περνούσε δρόμος (καλντερίμι) που οδηγούσε από τον κάμπο της Θεσσαλίας προς τα Άγραφα της Αργιθέας και την Ήπειρο.                                                                                            

2. Το Αρματολιάτικο ήταν το πιο κατάλληλο μέρος για διαμονή και διαβίωση στρατιωτών. Δεν είναι εντελώς καλυμμένη με δέντρα η περιοχή, ούτε ανήλιαγη.  Παρατηρεί κανείς συστάδες δέντρων, αλλά υπάρχουν και ακάλυπτα σημεία. Από εκεί και πάνω ξεκινά η πυκνή δασώδης περιοχή, από έλατα και οξιές, περιοχή που καθιστά αδύνατη τη διαβίωση στρατιωτικού αποσπάσματος. Πέραν αυτών, το έδαφος της τοποθεσίας είναι βατό παντού.                                     

3. Υπήρχε βρύση με νερό για ύδρευση των στρατιωτών, μία βρύση που υπάρχει και σήμερα, όπως ακριβώς ήταν τότε.                                                                                                                                       

4. Όποιον στρατιωτικό και να ρωτήσουμε - υψηλόβαθμο ή χαμηλόβαθμο - αλλά και μελετητή, το Αρματολιάτικο θα μας υποδείξουν ως το πιο κατάλληλο μέρος για στρατόπεδο στην Οξυά.

H Βρύση των αρματολών στο Αρματολιάτικο

                                      "Στρατόπεδο στην Οξυά σήμαινε: Αρματολιάτικο"!

    Για τους λόγους, που προανέφερα, λογικό ήταν να μην αναγράφεται σε καμία ιστορική πηγή η ονομασία "Αρματολιάτικο". Η πρώτη αναφορά στην τοποθεσία έγινε μόλις πρόσφατα, στις 8 Νοεμβρίου 2009, όταν, μετά από επισταμένη έρευνα, δημοσίευσα το πρώτο άρθρο για την ιστορικότητα της τοποθεσίας (βλ. θεματική ενότητα αυτού του ιστότοπου 136). Έκτοτε, έγιναν και άλλες δημοσιεύσεις. Τέλος, θα πρέπει να τονιστεί ιδιαιτέρως ότι όλες οι αποφάσεις της Κεντρικής Διοίκησης της Ελλάδας που στέλνονταν τότε στην Οξυά - αλλά και όλες οι επιστολές που απευθύνονταν οπουδήποτε - δεν ήταν δυνατό ποτέ να αναγράφουν ως διεύθυνση μία τοποθεσία. Ανέγραφαν το όνομα της Κοινότητας. Αυτή ήταν γνωστή ως "Σιάμι" ή "Σιάμη (και Σιάμ - Κιόλι, νωρίτερα). Σήμερα, όμως, πρέπει να γνωρίζουμε ότι: Στρατόπεδο στην Οξυά, στις αρχές της επανάστασης του 1821, σήμαινε Αρματολιάτικο! Δεν είναι ζήτημα προσωπικών απόψεων, αλλά ζήτημα ορθολογικής εξέτασης των δεδομένων. Η εξέταση αυτή μας λέει ότι δεν θα μπορούσε, στα χρόνια του '21, να υπάρχει στρατόπεδο στην Οξυά πέραν του Αρματολιάτικου. Είτε η τοποθεσία αυτή γράφτηκε κάπου, είτε διασώθηκε μόνο ως τοπωνύμιο. Εάν κάποιοι αποκλείσουν το Αρματολιάτικο ως στρατόπεδο του Καραϊσκάκη στην Οξυά, τότε θα πρέπει αυτοί να μας υποδείξουν άλλη τοποθεσία που θεωρούν πιο κατάλληλη και εγώ θα είμαι πρόθυμος να ακούσω τους λόγους που επικαλούνται γι' αυτό. Αν όχι στο Αρματολιάτικο, τότε πού; Το "καμία τοποθεσία", πάντως, δεν μπορεί να ισχύει. Βάσει των ιστορικών πηγών, στις αρχές του 1821 στρατόπεδο στην Οξυά υπήρξε.                                                     Τέλος, μία αναφορά στον Κασομούλη θα μας διαφώτιζε καλύτερα στο θέμα μας. Όταν ο Κασομούλης μιλούσε για στρατόπεδο του Καραϊσκάκη στην Οξυά, δεν εννοούσε το χωριό Οξυά - η ονομασία του χωριού δόθηκε πολύ αργότερα, μόλις το 1930 - εννοούσε το δάσος της οξιάς που ξεκινάει από το Αρματολιάτικο. Το Αρματολιάτικο περιβάλλεται από οξιές. Επομένως, δεν θα μπορούσε να υπάρχει στρατόπεδο κάπου αλλού πέραν του Αρματολιάτικου.