152. Παιδαγωγικά θέματα:

 Πρακτικές ενασχολήσεις με τα παιδιά στο σπίτι!

                                                                                                                                            Iστότοπος:ofigousiotis2.blogspot.com

E-mail:giwrgospattas@gmail.com

  (Τα σχολεία της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης μπορεί να άνοιξαν στις 11 του Γενάρη, αλλά ο κορωνοϊός είναι εδώ. Η ανοσία της κοινότητας - και όχι της αγέλης! - αργεί πολύ ακόμα. Το αν τα σχολεία θα παραμείνουν ανοιχτά μέχρι το τέλος του σχολικού έτους, αυτό θα εξαρτηθεί από την καμπύλη των κρουσμάτων που θα έχουμε στο επόμενο διάστημα, εν αναμονή μάλιστα και ενός τρίτου κύματος της πανδημίας. Άρα, όλα είναι ακόμα ρευστά, ώσπου να φτάσουμε επιτέλους στην πολυπόθητη κανονικότητα στη ζωή μας).

    Την περίοδο που μένουμε στο σπίτι, είτε λόγω του κορωνοϊού είτε όχι, είναι αστείο να λέει κανείς ότι πλήττει και δεν έχει τι να κάνει! Υπάρχουν τόσες δραστηριότητες για απασχόληση που δεν τις βλέπουμε. Μιλώ για τον πολύ κόσμο και όχι για τους λίγους, ο χρόνος των οποίων ούτως ή άλλως δεν περισσεύει ακόμα και όταν μένουν στο σπίτι λόγω του κορωνοϊού. Συνήθως, οι περισσότεροι αυτή την περίοδο βλέπουν τηλεόραση. Κακό αυτό; Από ένα σημείο και μετά, ναι, είναι κακό!

     Για τις ασχολίες των παιδιών, όταν έχουμε ελεύθερο χρόνο στο σπίτι - και όχι μόνο λόγω του κορωνοϊού - θα ήθελα να πω λίγα λόγια που ίσως φανούν χρήσιμα στους γονείς. Σαν ιδέες αυτά και όχι σαν συμβουλές. Υπάρχει μία τεράστια γκάμα ασχολιών με τα παιδιά αυτή την περίοδο, τις οποίες ακόμα και ο ίδιος δεν τις έχω διερευνήσει όλες. Και δεν θα ήθελα να ξεκινήσω με το διάβασμα, που ίσως για κάποιους θεωρηθεί πολυφορεμένη ιδέα, έως και .....αντιπαθητική! Και όμως: Το διάβασμα και το σωστό γράψιμο - όχι πάντως το γράψιμο που βλέπουμε στα διάφορα Μέσα κοινωνικής δικτύωσης - είναι σήμερα τόσο απαραίτητα, όσο και το φαγητό που τρώμε, ή ο αέρας που αναπνέουμε. Εκ των ων ουκ άνευ, επίσης, για τον αυριανό πολίτη, η σύγχρονη τεχνολογία και τουλάχιστο μία ξένη γλώσσα.

To υλικό της αγωγής.....!

     Η αγωγή του παιδιού αντλεί το υλικό της από τις ανάγκες της ίδιας της ζωής, επομένως, αυτή δεν έχει να κάνει μόνο με τις κοινωνικοποιητικές διαδικασίες και με τις γνώσεις που παίρνουμε στο σχολείο από την Ιστορία, τη Γραμματική ή τα Θρησκευτικά. Εκτείνεται και σε πρακτικά ζητήματα που θα ικανοποιούν βασικές ανάγκες στην αυριανή ζωή του παιδιού. Υπάρχουν πρακτικές ενασχολήσεις που μας δίνεται η δυνατότητα - μοναδική ίσως, όσο διαρκούν τα lockdown - να τις περάσουμε στα παιδιά, λίγο-λίγο και χωρίς ιδιαίτερη πίεση. Αν εδώ επιστρατεύσουμε και λίγο χιούμορ, καλό θα είναι για να φτιάξουμε και τη διάθεση των παιδιών. Προσωπικά, πιστεύω ότι τα παιδιά θα ανταποκριθούν αμέσως στο κάλεσμα γι' αυτές τις ασχολίες.

Απλά μαθήματα μαγειρικής μπορούμε να κάνουμε και με 
μικρότερα σε ηλικία παιδιά.

Πρακτικές ασχολίες για τα μικρότερα παιδιά σχολικής ηλικίας!

1. Πώς φοράμε τη μάσκα: Επίκαιρο το θέμα και θα πρέπει το παιδί να μάθει να φοράει και να χρησιμοποιεί σωστά τη μάσκα του στο σχολείο. Η εξάσκηση, επομένως, στο σπίτι κρίνεται απαραίτητη.

2. Πώς το παιδί τακτοποιεί τα πράγματά του: 

α) Τα πράγματα στο δωμάτιό του: Η τάξη στα πράγματα φέρνει τάξη και στο πνεύμα του παιδιού. Το να μάθει από νωρίς, επομένως, το παιδί να τακτοποιεί μόνο του κάποια στιγμή τα πράγματά του μέσα στο δωμάτιό του - ή στη γωνιά του - είναι χρήσιμο για όλους και όχι μόνο για το ίδιο. Επιπλέον, αποκτά και υπευθυνότητα. Τα πράγματα αυτά είναι βιβλία, τετράδια, άλλα σχολικά αντικείμενα και παιχνίδια. Το καθένα πρέπει να έχει τη θέση του κι αυτό είναι μία βασική συνήθεια που είναι αναγκαίο να περάσει στην καθημερινή συμπεριφορά του παιδιού, με τη βοήθεια των μεγαλύτερων μέσα στο σπίτι. Ακόμα και τις κουβέρτες του το παιδί θα πρέπει να μάθει, χρόνο συν τω χρόνω, να τις διπλώνει μόνο του. 

β) Τα πράγματα στην τσάντα* του παιδιού: Έχω παρατηρήσει ότι πολλά παιδιά κουβαλούν κάθε μέρα όλα τα βιβλία και τα τετράδιά τους στο σχολείο κι αυτό είναι λάθος. Το σωστό είναι το παιδί να παίρνει στο σχολείο μόνο τα βιβλία και τα τετράδια που χρειάζεται κάθε φορά. Όχι περιττό βάρος κι εδώ θα χρειαστεί πάλι τη βοήθειά μας, αφού συμβουλευτούμε το πρόγραμμα της ημέρας που θα πρέπει να βρίσκεται οπωσδήποτε κάπου τοιχοκολλημένο δίπλα στα πράγματα του παιδιού.

*  Έχω παρατηρήσει, επίσης, τελευταία, και κάτι άλλο: Πολλά παιδάκια σέρνουν μία νέου τύπου τσάντα με ρόδες, όπως στις βαλίτσες! Ειλικρινά, δεν καταλαβαίνω ποια αναγκαιότητα εξυπηρετεί μία τέτοια τσάντα. Μάλλον ένας λανθασμένος εκμοντερνισμός θεωρώ ότι είναι και τίποτε περισσότερο. Εκτός του ότι δυσκολεύει το παιδί να σηκώνει όλο αυτό το βάρος, όταν ανεβαίνει τις σκάλες στο σχολείο, από την άλλη μπορεί να γίνει και επικίνδυνη για τη διάπλαση των οστών του, στο χέρι και το πλευρό που τη σέρνει. Η σωστή θέση της τσάντας - κλασική και πάγια πια θέση αυτή - είναι περασμένη στην πλάτη του παιδιού. Η παράδοση εδώ κάτι έχει να μας πει.

3. Η χρήση του ψαλιδιού: Τα παιδιά του νηπιαγωγείου και των μικρών τάξεων του δημοτικού, ασχολούνται με κατασκευές που χρειάζονται ψαλιδάκι. Η εξάσκηση στο σπίτι πώς πιάνει το ψαλίδι και πώς κόβει ένα φύλλο χαρτιού, ή ένα χαρτόνι, θα διευκολύνει πολύ το ίδιο το παιδί αλλά και το δάσκαλο στο σχολείο. Με την εξάσκηση των μυών του χεριού, εξασκείται ταυτόχρονα και το μυαλό του παιδιού. Λίγη προσοχή, όμως, εδώ: Με ποιο χέρι το παιδί θα πιάσει το ψαλίδι - ή το μολύβι - είναι μία σύνθετη διαδικασία που δεν είναι της στιγμής να ασχοληθούμε. Ο δάσκαλος που γνωρίζει, μπορεί να ασχοληθεί περισσότερο με το ποιο είναι το επικρατέστερο χέρι κάθε παιδιού. Αυτό, που έχει να κάνει ο γονιός, είναι να αφήσει το ψαλίδι στο τραπέζι και το παιδί να το πιάσει μόνο του. Εκεί θα καταλάβει αν επικρατέστερο χέρι είναι το δεξί ή το αριστερό. Για επιβεβαίωση, μπορεί ο γονιός να παρατηρήσει με ποιο χέρι το παιδί πιάνει το πόμολο της πόρτας και το κουτάλι του, ή με ποιο χέρι πιάνει το σφυρί για να καρφώσει ένα καρφί.                                                                                                                                

                                         Πρακτικές ασχολίες για πιο μεγάλα παιδιά!

1. Μαγειρική: Στοιχειώδεις τεχνικές μαγειρικής είναι φρόνιμο να περάσουμε στα παιδιά, στην ώρα τους. Ξεκινάμε με ένα πρόχειρο γεύμα που περιλαμβάνει και αυγά. Τι θα περιέχει αυτό το πρόχειρο γεύμα, που θα φτιάξουμε στο σπίτι, και πώς θα βράσουμε τα αυγά, ή θα κάνουμε την ομελέτα; Έχω γνωρίσει ανθρώπους της παντρειάς - άνδρες και γυναίκες - που δεν γνώριζαν ούτε ένα αυγό να βράσουν! Γιατί αυτό; Πολύ απλά, γιατί ποτέ μέσα στο σπίτι τους δεν τους επέτρεψε η μητέρα τους να μπουν μέσα στην κουζίνα και να ασχοληθούν με το αντικείμενο! "Φύγε εσύ από εδώ!", "Δεν ξέρεις εσύ!", άκουγαν συνήθως. Από πού να το ξέρουν; Πρέπει να τους επιτρέψουμε, ή και να τους παροτρύνουμε, για να μάθουν. Εδώ υπάρχει ένα κομβικό σημείο που χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή: Αν θέλουμε το κορίτσι μας - και το αγόρι πια στην εποχή μας - να το δούμε αύριο, στην εφηβεία του, να ασχολείται με την κουζίνα και τη μαγειρική, αυτό θα πρέπει να ξεκινήσει πριν από τα 11 χρόνια του. Μετέπειτα, δεν θα πρέπει να διαμαρτύρονται κάποιοι, γιατί η κόρη τους δεν θέλει να ασχοληθεί με την κουζίνα. Το πουλάκι πέταξε! Μετά τα 10 - 11 χρόνια, τα παιδιά έχουν πια άλλα ενδιαφέροντα. Στρέφονται κυρίως προς τις παρέες τους. Η αγωγή των παιδιών έχει τις εποχές της και αυτό δεν πρέπει να το παραβλέψουμε. Τούτο σημαίνει, όχι μόνο να μάθει κάτι το παιδί, αλλά και να το μάθει στην ώρα του. Αυτό ισχύει για οποιοδήποτε αντικείμενο μάθησης και αγωγής και όχι μόνο για τη μαγειρική.

(Απλά μαθήματα μαγειρικής μπορούμε να κάνουμε και με μικρότερα παιδιά. Πώς κόβουμε π.χ. τις ντομάτες ή πώς κόβουμε και τηγανίζουμε τις πατάτες, αλλά πάντα με τη δική μας επίβλεψη για να μην κοπούν).

    Κάποιες συνήθειες υγιεινής διατροφής, επίσης, καλό θα ήταν να γίνουν αντικείμενο συζήτησης κάποια στιγμή μέσα στην οικογένεια. Υπάρχουν ίσως και εστιατόρια που κρατούν ένα επίπεδο υγιεινών φαγητών, αλλά συνήθως τα πιο υγιεινά φαγητά είναι αυτά που μαγειρεύουμε στο σπίτι. Εκεί γνωρίζουμε και ποια υλικά χρησιμοποιούμε. Η υγιεινή διατροφή ασφαλώς και δεν ξεκινά από τις πίτσες, τα χάμπουργκερ, τα γαριδάκια και τόσες άλλες λιχουδιές που εκμαυλίζουν την όρεξή μας και  μόνο παχαίνουν. Η υγιεινή διατροφή ξεκινά από τα όσπρια (φακές, φασόλια, ρεβίθια, αρακά), τον τραχανά της γιαγιάς, τα φρούτα και τα λαχανικά! Τεράστιος ο ρόλος της υγιεινής διατροφής - μεσογειακή συνηθίζουμε να τη λέμε - για τη σωστή ανατροφή των παιδιών μας. Αυτό γίνεται περισσότερο κατανοητό, αν σκεφτούμε ότι τα ελληνόπουλα είναι - αποδείχθηκε - τα πιο παχύσαρκα παιδιά στην Ευρώπη! 

2. Ραπτική: Κάποιες απλές γνώσεις ραπτικής είναι, επίσης, απαραίτητες να έχουν αποκτήσει τα παιδιά μέσα στην οικογένεια. Κόπηκε το κουμπί από το παλτό μας ή το πουκάμισο, θα τρέχουμε στις μοδίστρες - που κι αυτές τείνουν να εκλείψουν στην εποχή μας - ή θα τηλεφωνήσουμε στη μαμά που ζει σε άλλη πόλη ή χωριό; Το ίδιο αν μας συμβεί ένα μικρό ξήλωμα ή σκίσιμο στα ρούχα μας. Υπάρχουν παιδιά που δεν έχουν περάσει ούτε κλωστή σε βελόνι! Ευκαιρίες μέσα στην οικογένεια υπάρχουν πάμπολλες, για να εξασκηθούν τα παιδιά πάνω σ' αυτά τα θέματα της απλής ραπτικής, όπως και για το πλύσιμο και σιδέρωμα μιας μπλούζας, ενός πουκάμισου ή ενός πανταλονιού.

3. Διάφορα μαστορέματα: Μικρομαστορέματα πάντα χρειάζονται μέσα σε ένα σπίτι και τα παιδιά πρέπει να τα γνωρίζουν, είτε ζουν μαζί με την οικογένειά τους είτε σε άλλο μέρος, όπου σπουδάζουν ή εργάζονται. Τα πιο συνήθη από αυτά είναι να χρειαστεί να αλλάξουν την ασφάλεια ή το λαμπτήρα και το ντουί που κάηκαν. Γι' αυτά - και άλλα ακόμα - μαστορέματα θα πρέπει να είναι κανείς εφοδιασμένος και με τα κατάλληλα εργαλεία (κατσαβίδια, σφυριά κ.λ.π.).

                                      Το χέρι είναι το εργαλείο του μυαλού μας!

     Το χέρι είναι το εργαλείο του μυαλού μας, έλεγε η μεγάλη παιδαγωγός Μαρία Μοντεσσόρι, και αυτό για το παιδί έχει ιδιαίτερη αξία. Παιδαγωγικό της σύνθημα ήταν: "Βοήθησέ με να το κάνω μόνος μου"! Γι' αυτό είναι απαραίτητη η εξάσκηση του παιδιού και σε πρακτικής φύσεως ζητήματα. Πόσω μάλλον, όταν η εξάσκηση αυτή είναι χρήσιμη και για την ικανοποίηση αναγκών που η ίδια η ζωή μας φέρνει πάντα μπροστά μας. Επιπλέον, προσδίδει στο παιδί μία αυτονομία - μετέπειτα - και αυτοπεποίθηση. Όπως μας λέει το παραπάνω σύνθημα της Μοντεσσόρι, στόχος όλων αυτών δεν είναι το να δείξουμε απλώς στα παιδιά πώς θα τα κάνουν, αλλά πώς θα τα χειριστούν τα ίδια, ώστε να στηρίζονται στις δικές τους δυνάμεις και γνώσεις, και να τα εφαρμόζουν στην πράξη. Ακόμα και οι λεγόμενες θεωρητικές γνώσεις, πέρα από το ότι μας δίνουν τη δυνατότητα να κατανοήσουμε τη λειτουργία του γύρω μας κόσμου, υπηρετούν πάντα και αυτόν το στόχο.